Wat is glutenintolerantie?
Eén op de honderd Europeanen heeft coeliakie, een chronische ontsteking aan de darmen.
Vaak worden de verschijnselen van de ziekte niet herkend.
Coeliakie gaat niet meer weg, dus moet je levenslang een glutenvrij dieet volgen.
Mensen met coeliakie (spreek uit: seuliakie), zijn allergisch voor gluten.
Gluten is een eiwit dat voorkomt in rogge, tarwe, kamut (is ook tarwemeel), haver (tenzij duidelijk vermeld staat dat deze glutenvrij geproduceerd is), spelt en gerst.
De reactie op het eten ervan beschadigt het slijmvlies van de dunne darm.
Mogelijke symptomen van coeliakie :
• een afwijkend ontlastingspatroon, zoals diarree
• braken
• lusteloosheid
• osteoporose
• stinkende ontlasting
• een opgezette buik
• winderigheid
• slaperigheid
• sterke stemmingswisselingen
• gebrek aan eetlust
• groeiachterstand
• gewichtsverlies
• bloedarmoede
• een late pubertijd
• spierklachten
• vruchtbaarheidsproblemen
• zenuwaandoeningen
• psychische klachten
• huiduitslag
Wat zijn mogelijke gevolgen?
Deze kunnen variëren van misselijkheid tot diarree met als gevolg uitputtingsverschijnselen.
In het ergste geval kan men zodanig uitgeput raken dat een ziekenhuisopname noodzakelijk is om uitdrogingsverschijnselen te voorkomen.
Met als gevolg een lange herstelperiode die persoonsgebonden is.
Hoe ontstaat coeliakie?
De precieze oorzaak van coeliakie is nog onbekend, maar er moet zeker een erfelijke aanleg zijn.
Bijna alle coeliakiepatiënten (95%) hebben een specifieke genetische afwijking op chromosoom 6 (HLA-type DQ2).
De rest heeft bijna altijd type DQ8.
Dat is echter niet genoeg om de ziekte te krijgen, want deze gen-varianten komen voor bij ongeveer 30 à 40% van de bevolking.
Toch krijgt niet iedereen met deze gen-varianten coeliakie.
Er moet dus nog iets anders zijn om het te ontwikkelen.
Als de aanleg voor coeliakie aanwezig is, kan het lichaam op een zeker moment afweerstoffen gaan maken tegen gluten.
De gluten wordt dan als een bedreiging voor het lichaam beschouwd.
Die afweerstoffen richten zich ook tegen lichaamseigen materiaal, namelijk tegen een enzym in de slijmvliescellen van de dunne darm.
Er ontstaat dan een ontstekingsreactie die is gericht tegen die slijmvliescellen.
De cellen sterven versneld af en het lichaam kan niet snel genoeg nieuwe cellen aanmaken.
Daardoor verdwijnen de darmvlokken (vlokatrofie).
Meestal is niet de hele dunne darm aangetast, maar het eerste gedeelte van de dunne darm doet altijd mee. Familieleden van een coeliakiepatiënt hebben een veel grotere kans dan gemiddeld om er ook aan te lijden: ongeveer één op acht (waar het gemiddelde 1 op 100 is).
Van de verwanten die er niet onder lijken te lijden, heeft een tamelijk groot deel vermoedelijk wel de aanleg maar geen symptomen.
Als een eerstegraadsfamilielid (ouders, kinderen, broers en zussen) coeliakie heeft is de kans dat je het ook heeft of krijgt 5 à 10%.
Bij identieke tweelingen waar er eentje coeliakie heeft, is er zelfs 70% kans dat de andere het ook heeft. Anderzijds zijn er ook veel coeliakiepatiënten die geen (bekende?) familieleden hebben met de ziekte.
Veel van deze klachten ontstaan doordat de darmen de nodige voedingsstoffen niet kunnen opnemen. Hierdoor lopen mensen met coeliakie ernstige tekorten op.
Hoe wordt coeliakie vastgesteld?
Coeliakie kan vastgesteld worden via een bloedonderzoek.
Wil men zekerheid, dan zal dit gebeuren via een onderzoek van de dunne darm.
Dit onderzoek duurt een 10-tal minuten.
Bij de vaststelling van coeliakie, zal je een glutenvrij dieet geadviseerd krijgen.
Bij deze diagnose zal je van de arts een bewijs ontvangen voor de mutualiteit.
Hiermee krijg je een tegemoetkoming in de hoge kosten van de glutenvrije producten.
Op dit ogenblik vraagt men om dit onderzoek ieder jaar, soms om de 2 jaar opnieuw te laten uitvoeren.
Een glutenvrij product is niet altijd helemaal glutenvrij, maar moet minder dan 20 milligram gluten per honderd gram bevatten.
Zelfs deze kleine hoeveelheid kan al problemen veroorzaken bij sommige mensen met coeliakie.
Soms is de darmwand zo beschadigd, dat ook lactose niet goed verdragen wordt.
Welke maatregelen je nemen?
• Let er vooral op dat er geen contaminatie met gluten mogelijk is.
• Zorg thuis voor een apart plekje waar je kookt voor de betrokken persoon.
Afzonderlijk materiaal, snijplank, een kast met enkel de glutenvrije producten.
Een eigen friteuse, eigen chocopasta, eigen confituurpot... Zodat ook de andere huisgenoten zich niet kunnen vergissen en deze ongewild kunnen contamineren.
• De recepten die vind in het gluten- en lactosevrije genieten
en kindertraktaties kunnen je alvast helpen een stapje in de goede richting te zetten.
• Lees aandachtig de etiketten wanneer je boodschappen gaat doen.
Dat vraagt vooral in het begin een inspanning, maar op termijn went het wel en ken je de producten die je nodig hebt.
• Let altijd goed op dat er een glutenvrij logo op de verpakking staat en bij voorkeur dat er een nummer onder staat. Zo ben je er zeker van dat de nodige controle in het bedrijf is uitgevoerd.
• Twijfel je, controleer dan de ingrediëntenlijst op het etiket.
De producent kan altijd de samenstelling wijzigen, maar bij wet is hij verplicht de allergenen vetgedrukt of in een ander lettertype te zetten.
Het gaat dan vooral over bouillonblokjes, yoghurt, gerookte ham... en minder over de werkelijk glutenvrije producten van de gekende firma’s.
Wat moet je zeker in huis hebben?
Boodschappenlijst
Glutenvrije bloem
Glutenvrije pasta
Glutenvrije bouillon (blokjes)
Glutenvrije broodjes, vacuüm verpakt vanwege de houdbaarheid of diepvries
Glutenvrij maïszetmeel
Glutenvrije kruidenmix
Glutenvrije cakejes, individueel verpakt of cakemix
Glutenvrij paneermeel
Chocolade
Uiteraard veel verse groenten en fruit
Vers vlees/ kip of vis
Zo ben je al een goed eind op weg.
Wat mag ik nog eten?
Niet toegelaten:
• bloem en zetmeel van tarwe, kamut, rogge, gerst, spelt, haver (tenzij duidelijk vermeld staat dat het glutenvrij geproduceerd is)
• brood, beschuiten, crackers, pistolets, sandwiches, op basis van bovenstaande producten
• bindmiddelen: deegwaren, tarwegriesmeel, tarwebloem, bakkersroom, culinaire room...
• gebak: taart, koekjes, pannenkoeken, wafels, koffiekoeken, pizzabodem...
• muesli
• pasta: spaghetti, tagliatelle, lasagne, vermicelli, macaroni, mie…
• couscous, bulgur, seitan, zemelen
• paneermeel, dus ook gepaneerd vlees en vis, bereid gehakt, bereide producten, ook geen kroketjes
• alle industrieel bereide gerechten (maaltijden, soepen, desserten...)
• bier, granenkoffie, samengestelde oploskoffies…
Wel toegelaten:
• aardappelen en aardappelzetmeel, maiszetmeel
• rijst en rijstzetmeel
• glutenvrij brood, glutenvrij paneermeel, glutenvrije wraps…
• peulvruchten (bonen, soja, erwten, kikkererwten, linzen…)
• boekweit, quinoa, amarant, tapioca, gierst, teffmeel, bananenbroodmeel...
• noten en zaden
• arrowroot, pijlwortel, kuzu, agar, guarpitmeel, Johannesbroodpitmeel, carobe, gelatine, xanthaangom, Arabische gom
• glutenvrij gebak
• glutenvrije deegwaren
• eieren, room, melk, yoghurt, sojamelk, platte kaas, Hollandse kaas
• vlees en vis (niet gepaneerd en niet bereid)
• groenten en fruit
• zelf getrokken vlees- of visbouillon
• glutenvrije bouillon
• olie, boter, margarine
• confituur, honing, siroop
• water, koffie, thee, frisdranken, melk...
• kruiden, gedroogde en verse kruiden
• fondant (zwarte) chocolade
Kan ik nog op restaurants/ vakantie gaan?
Uiteraard.
Een zichzelf respecterende zaak weet om te gaan met allergieën.
Meld je allergie bij voorkeur enkele dagen vooraf bij de reservering, zodat de restauranthouder/hotelhouder ook in de gelegenheid is om zich te focussen op jouw aangepast voedingspatroon.
Is mijn sociaal leven nu ten einde?
Zeker niet, in de beginperiode is het nog even wennen, maar je leert ermee omgaan.
Er zijn steeds meer gelegenheden die glutenvrije producten aanbieden.
Er zijn diverse kookboeken die je helpen om je culinair genot te verzekeren.
En tal van workshops die je helpen bij het bereiden van de eenvoudigste dagelijkse producten zoals het bakken van brood tot gastronomisch bereidingen.
op
https://www.choosy-delicious.be
vind je producten, recepten, boeken en kan je extra vragen stellen.